Gjashtë (binjakët) të Bajame Hoxhës (Çelikut)

Nuk mbaj mend se cili prej shkrimtarëve të huaj, i quajti librat që kish shkruar; fëmijët  e mi! Unë i besoj këtij  pohimi kaq metaforik dhe, pse i besoj, po metaforikisht i quaj librat e poetes  Bajame Hoxha si gjashtë fëmijët e saj binjakë. Se gjashtë libra , njëherësh, promovoi kjo shkrimtare në një nga sallat e  Muzeut Kombëtar. Pesë prej tyre qenë me poezi dhe një roman voluminoz. Në një farë mënyre, po metaforikisht, ky vit për Bajamen  është pak si i veçantë dhe unë do ta quaja pa pikë hezitimi si “viti i Bajames”.

Po për ta sjell më afër lexuesit profilin e saj si poete dhe shkrimtare, është e nevojshme që në “vija të trasha”, t’u them lexuesëve se kush është Bajame Hoxha (Çeliku).

Qysh 11-vjeçe ka njohur peshën e madhe të vuajtjeve. Ka qenë e internuar  në Savër të Lushnjes, në një nga “Gulagët” made in Rusi, që “Enveri inë” diti ta ngrejë në apogje këtë persekutim aq çnjerëzor. Në internim ka qendruar plot 33-vjet dhe kushedi sa do vazhdonte ky kalvar i mundimshëm, nëse nuk do ndodhte përmbysja e regjimit. Bajamja u poq, por nuk u dogj  në gjithë atë mori persekucionesh e privime që, veçanërisht, në vendin tonë qenë nga më të zezat. Por Bajame Çeliku qe nga ato soj  familjesh që i takon një fare elite. Fara elite çan dhe gurin dhe bleron. Kështu ndodhi dhe me Bajamen: lexuese pasionante e letërsisë, ajo, pak nga pak,  ndjeu që diçka i lëvrinte përbrenda. Provoi të shkruante, por si me të vërtetë të dilte në”mejdanin” ku për Bajamen e CO… “mejdani i të shkruarit dhe të botuarit, qe mbushur plot me “Molla të ndalueme” si për atë punëtorin mitik të Migjenit. E ndjente zemrën që të lodronte si një zokth, tek u gëzohej atyre vjershave që shkruante, dhe mbytej në psherëtima. Por… për mos u zgjatur.


Kjo “llavë poetike” e  Bajames mundi ta çajë magmën dhe të shpërthejë, kur erdhi demokracia. I pari që vuri re talentin e kësaj poeteje, qe Poeti Faslli Haliti që, tek u bë “nuni” i saj, u shpreh: -… Po ti çele vonë, moj Bajame! Me dy fjalë, Faslli Haliti, ka thënë shumë. “Çelja” vonë, ka domethënie të madhe. Dhe, pas këtej,”llava poetike” e Bajames shpërtheu me gjithë bukurinë e nxehtësinë e saj. Bajamja ka një kontribut me vlerë në Letërsinë SHqipe. Sado që ka hyrë vonë në fushën e letrave, ajo jo vetëm deri tani ka botuar 17 libra, por dhe është e përkthyer në disa gjuhë të huaja. Veç kësaj, vetëm në Lushnje, në vitin 2012 (Lushnja qe qyteti i saj i vuajtjeve), është vlerësuar me tri çmime:
“Libri më i bukur i vitit” (ëshët fjala për librin “Diku aty”; çmimi i”Karrierës” dhe çmimi”Vath Korreshi”. Në Bruksel (atje banon familarisht), për kontributin që ka dhënë si mësimdhënëse për gjuhën shqipe falas (këtë punë e ka bërë për 11-vjet rresht), ka  marrë medaljen”Mirënjohja,NAIM FRASHËRI”. Në vitin 2014, ka marrë “Mirënjohje” nga Minsitria e Diasporës së Kosovës” si dhe nga “Deklarata e Pavarësisë së Kosovës”.


Duke besuar se deri-diku e kam afruar sado pak, profilin letrar të Bajames, dua që të shpreh ca mbresa që përjetova në promovimin (një bum  u vërtetë letrar i kësaj Poeteje).

“Gjashtë binjakët” u “pagëzuan” në një nga sallat e Muzeut Kombëtar. Në panelin që drejtonte promovimin, përveç autores, rrezatonte me profilin e  një ikone të vërtetë, Artistja e Popullit, Margariata Xhepa. Në krah tjetër, një aktor tjetër,Aqif Ademi dhe tjetri që plotësonte “panelin” qe poeti Qazim Shehu. Ky,Qazim Shehu, qe si”arkitrau” që mban “çatinë e shtëpisë”: pothuajse ka bërë gjithë redaktimet e librave të Bajames apo ca më saktë: u “preu kërthizën” të”Gjashtë binjakëve”.

Kur flas për panelin, duhet të jem i drejtpërdrejtë: edhe plateja nuk e hante thatë. Nuk marr përsipër që t’i nominojë një për një, por nuk  mund të lë pa përmendur, Heronë e Popullit, Rrahman Paarllaku që,sado 97-vjeçar, ndoqi gjithë promovimin. Po kështu një personalitet, sa e njoh unë, ishte zotëria Shefqet Hoxha apo ca më tutje Doktore, në Fushën e letrave si zonjusha,KLARA KODRA dhe të më falin të tjerë që nuk i përmend,kjo ndodh nga mosnjohja ime.

Ligjëratë kryesore e mbajti Poeti Qazim  Shehu dhe, padyshim, qershitë mbi tortë qenë dy aktorët: Margarita që rrezatonte dritë dhe zotëria Ademi. Margarita recitoi mbi 6 poezi të autores dhe Aktori Ademi disi më pak, por që të dy e ngritën adrenalinën të të gjithë pjesëmarrësve. Shkrimtarja dhe përkthyesja, MERI LALAJ, me fjalën e saj elokuente bëri një analogji me  bashkkshtorten e Osip Madelshtajnit,Nadjezhdën(dhe ky u persekutua nga regjimi stalinist) dhe e sugjestinuar nga poezia e autores, recitoi një nga poezitë e saj. Zyba Hysa me fjalën  e saj bëri thirrje për harmoni e miqësi në shoqëri dhe, mandej, protokolli u prish: kush e kush donte të fliste, se, secili, kishte se çfarë të thoshte. Kur flas për këtë “prishje protokolli”, ndihem, me të vërtetë mirë: prishje të tilla pastë dhe në promovime të tjera. Për vlerat artistike të poezive të Bajames, një vlerësim elokuent, bëri, i kudondodhuri, Albert Zholi.