GUZHINA TRADICIONALE E GORËS (Pjesa e katërt)

Të konservuarat:
    Pastërmë (Pastërma), zakonisht përgatitet nga mishi i të imtave, por edhe nga mishi i gjedhit. Mishi i të imtave pasi theret, ndahet në dy pjesë, mishi i gjedhit pritet në vargje, vihet në një koritë druri, kriposet dhe lihet për 10 ditë  për të marrë kripën, më pas nderet për tu tharë mbi  prush sa ti ik lëngu, e më pas nderet jashtë në ditë me ngrica e erë deri sa të thahet. Mbahet në vendet të thata e të ajrosura mirë, përdoret për gatimin e gjellëve me lakër e fasule. 
    Mish i konservuar (Sëzdrma), për përgaditjen e saj përdoret vetëm mish të imtash, pasi theret, coptohet  i gjithë mishi dhe dhjami futen në një kazan me fare pak ujë dhe kripë, lihen në zjarr sa të shkrihet masa e madhe e dhjamit, pastaj e gjithë kjo masë, futet nëpër sheka të drunjta prej ahu ose lisi, dhjami del sipër dhe pas ftohjes e tapos mishin duke izoluar nga ambienti i jashtëm. Kështu realizohet konservimi dhe ruajtja për periudhën e dimrit. mishi i konservuar në këtë mënyrë është gjysëm i gatëshëm dhe përdoret gjatë gjithë dimrit.
  Tarhanë (Tarhana), Gatuhet me miell gruri. Marrim një sasi mielli i hedhim pakëz kripë, dy deri tre kokëra veze dhe pakëz qumësht, e përiziejm deri sa të formohen kokëriza brumi, e vendosim nëpër tepsia që të thahet në diell. Pasi thahet e mbledhim për ta përdorur gjatë dimërit. Gatimi i tarhanas së thatë bëhet: Në një enë hedhim ujë, dhe "Svraçke"  (komina, mbetjet që rezultojnë nga shkrirja e dhjamit), pasi vlon uji hedhim kokërizat e tahranës së tharë, i lejmë për një kohë që të zihen, pas zierjes gjithë masën e hedhim në tasa, në të cilat më parë kemi hedhur copa buke. Përdoret edhe një variant tjetër i tarhanas që në Borje quhet  "Rosnica"  kësaj nuk i hidhen copa buke por copa mishi të tharë të shtypur me çekiç druri, të dy variantet serviren të nxehtë. 
  Jufka, Lloj makarone, gatuhet me miell gruri të cilësisë "nulla, nulla” vezë dhe qumësht. Në fillim zihet brumi me përbërësit që përmendëm, më pas t`hollohet me okllai në peta pakë më të trasha se petat e piteve, pritet në shirita rreth 5 mm., vihet në mushama ose tepsi për tu tharë në diell. Pasi thahet mblidhet dhe ruhet në vende pa lagështi, për tu përdorur gjatë dimrit. 
  Pite kumbullash (Slivopita), Përgatitet nga të gjitha llojet e kumbullave që rriten në fshat. Kumbullat pasi arrijnë pjekjen optimale mblidhen, lahen shtrydhen në një shoshë duke ndarë lëngun nga bërsitë (kockat e farës dhe lekura e frutit). Masa e përfituar nga kullimi hapet nëpër tepsia, ekspozohet në diell për tu tharë. Pasi thahet mblidhet në formën e rendeve të pites. Nga disa kultivar kumbullash që ndahen nga kocka përfitohet hoshaf kumbullash, që thahet në diell, hoshafët e tharë mbahen në vende të thata e të ajrosura, për tu përdorur gjatë dimrit si shurup, hoshafi ka vlera kurative që ndihmojnë në forcimin e kockave, përdoret për të lehtësuar gripin si sëmundje karakteristike e dimrit.

Hoshaf (Hoshafke), Gjatë vjeljes së mollëve dhe të dardhave bëhet seleksionimi i frutave, frutat e pa dëmtuar ruhen në kashtë, për tu përdoror të freskta, ndërsa frutat e vrara e jo të shëndosha priten në thela relativisht të hodha, vihen në vargje, thahen dhe ruhen për tu përdorur si hoshaf gjatë dimrit.
   Molla dhe dardha në ujë (Jabuka i krushe vo voda), Në Borje kultivohen lloje molle e dardhe, që nuk përdoren të freskta, ato vihen në ujë për tu përdorur gjatë dimrit. përgatitja e tyre është fare e thjeshtë, pasi i vjelim këto varietete të veçanta i seleksionojmë, për të evituar frutat e dëmtuar, dardhët i fusim në arka kashte deri sa të marin ngjyrën e bronxët, dhe të zbuten pakëz, pastaj i fusim në një shek druri (Ahu ose lisi) u hedhim ujë të pastër dhe i lejmë për të ardhur, ndërsa mollët i fusim në konservim direkt pas vjeljes, Nga kjo përfitohen lëngje me aromën përkatese të dardhës dhe të mollës, që s`bashku me frutat e zbutur konsumohen me pak sheqer gjatë dimrit. Lëngu i dardhës është më i preferuar.
  Pekmez dhe reçel (Pekmez i  reçeli). Përgatiten po thuaj nga të gjithë frutat që kultiivohen në Borje, por me të përhapur janë pekmezi i mollës dhe i dardhës dhe reqelnat e kumbullave, të cilët përdoren si ushqim gjatë dimrit.

Pazi e tharë (Suho zele), Pazija, gjethet e një lloj panxhari, shtavel, lpjetat mblidhen gjatë verës, priten hollë dhe thahen për tu përdorur dimrit për gatimin e petanikëve (lakrorëve).


Turshitë , (Turshija) Në fshatin tonë përgatiten disa  lloje turshish. Turshi me lakër në dy variante, për kokër dhe për juha (lëng rasoj), turshi me domate të jeshilta e të kuqe, turshi me tranguj, turshi me speca të mbushura, turshi me gogozhare,  sallatë mikse  etj. Vënd  të rëndësishëm ndër zairet e dimrit  zënë gjiza e konservuar me speca dhe gjalpi i shkrirë.

Misri i zier (Varen kollomboq), Përdorim të gjerë ka edhe misri i zier që përdoret kur u dalin fëmijëve, për "Bozhiç" (6 janar). Për mesin e dimrit, që tek ne përkujtohet me 6 shkurt